Van gebonden klant naar klantenbinding; ontwikkeling en consequenties van de vrije markt voor elektriciteit
Ontwikkeling en consequenties van de vrije markt voor elektriciteit.
De laatste jaren is het product elektriciteit een vrij verhandelbaar ‘commodity’ geworden. Het tempo waarin deze ontwikkeling zich heeft voltrokken is mede bepaald door het tempo waarin aanbieders en afnemers zich de vaardigheden hebben aangeleerd en de instrumentaria hebben ontwikkeld om de elektriciteitsmarkt goed te kunnen laten functioneren. Bovendien heeft de wetgever nog enige tijd nodig gehad om een wetgevend kader te scheppen, dat gelijke kansen voor toetreding tot de markt voor alle aanbieders kon waarborgen. Terug naar het jaar 2002.
Voor Nederland is gesteld dat uiterlijk 2002 de zakelijke markt vrij zal zijn en dat in 2007 de vrije elektriciteitsmarkt ook voor consumenten een feit zal zijn. Dat echter de markt zijn eigen dynamiek zal blijken te bezitten en voor deze tijdplanning uit zal lopen, lijkt heel wel mogelijk. Voor de aanbieders zal het van levensbelang zijn over dát instrumentarium te beschikken, dat hen in staat stelt ‘optimale’ beslissingen te nemen over verkoop en inkoop van elektriciteit. Dit geldt eveneens voor díe afnemers bij wie elektriciteit een wezenlijk bestanddeel van hun bedrijfskosten uitmaakt. Dit des te meer omdat het product geen directe voorraadvorming en afnamepatronen kent, die in de tijd zeer sterk kunnen variëren.
Beslissingsondersteuning
Van ‘commodity’-producten is bekend dat de prijsvorming door het grote aantal aanbieders, het bulkkarakter en het anonieme karakter van het product zeer competitief is, waardoor van marktdominantie geen sprake zal zijn. Dit betekent dat resultaten in deze markt zeer sterk zullen worden bepaald door marktimperfecties en ‘opportunities’.
Deze zullen zich zeker manifesteren, doordat de elektriciteitsmarkt geen voorraadvorming kent en het aanbod onder andere bepaald wordt door klimaat en beschikbaarheid van eenheden en netten. Ook fluctuaties in aanbod en prijs van brandstoffen kunnen kansen in de markt creëren, zeker nu de gasmarkt ook meer dynamiek zal gaan vertonen.
[1] Artikel en het simulatiemodel zijn in 2002 ontwikkeld door Oasis B.V. in samenwerking met specialisten uit de elektriciteitswereld.
Om van de mogelijkheden die de markt biedt gebruik te kunnen maken, dient men over zodanige informatie te beschikken dat zeer snel ‘go or no go’ beslissingen verantwoord kunnen worden genomen.
Dit vereist een ‘decision support’ ofwel beslissingsondersteunend systeem dat, rekening houdend met zowel alle relevante kosten en opbrengstenfactoren, het commerciële apparaat van het bedrijf inzicht geeft in de consequenties van de te nemen beslissingen. Genoemde factoren komen tot stand in alle geledingen van de bedrijfsvoering en beïnvloeden elkaar, zodat het systeem zowel qua input als qua output toegankelijk moet zijn, althans ten dele, voor alle relevante bedrijfsonderdelen. 
Omgaan met onzekerheden
Veelal wordt het bedrijfsmatig omgaan met onzekerheden en de beheersing ervan gevat onder de term ‘risk management’. Op zich is er niets tegen het hanteren van deze term, indien men zich realiseert dat onzekerheden in de markt niet alleen risico’s met zich meebrengen, maar ook kansen. En zeker in een ‘commodity’-markt zal het goed kunnen inschatten van ‘pittfalls’ en het kunnen anticiperen en snel kunnen inspelen op kansen, sterk bepalend zijn voor de winst van de onderneming. Hier zal ook wel de 80/20 regel gelden; de bulk van transacties in een sterk concurrerende markt genereert de kostendekking, slechts 20% is bepalend voor de winst. Deze 20% komt voort uit marktimperfecties waarop behendige spelers snel en op basis van een goed inzicht kunnen scoren.
